ملاعبدالله التونی البشروی
ملا عبدالله بن حاج محمد تونی بشروی از فقهاء و علمای جلیل القدر سده یازدهم هجری است که در خصوص وی کتب معتبر زیادی سخن گفته اند.قدیمی ترین منبعی که در این زمینه داریم و اکثر منابع به آن استفاده کرده اند کتاب «اَمَل الامل» تالیف شیخ حر عاملی متوفی سال 1104 هجری قمری است. و در ادامه تحصیل در خصوص نسبت بشرویه ای و تونی ایشان می گوید: « و اما تونی نسبت به تون می برد و آن شهری است از شهرهای قهستان در خراسان (بشرویه) و در آنجا قلاع ملاحده اسماعیلی واقع است و من به آن شهر رفته ام و اهل آن می گویند که این قلعه همان قلعه ای است که خواجه نصیر الدین طوسی به امر سلطان ملاحده در آنجا محبوس شده است و عنوان بشرویه ای نسبت دارد به بشرویه و آن قریه ای است بزرگ از اعمال تون. میرزا محمد تنکابنی در بیان احوالات آخوند ملاعبدالله در کتاب خود به نام قصص العلماء چنین می نویسد: ملاعبدالله از اهالی بشرویه تون است و تون از جمله بلاد خراسان و نزدیک قاین واقع است...آخوند ملاعبدالله اخباری مسلک بوده و در اواخر زمان شیخ بهایی و میرداماد می زیسته و از تالیفات او کتاب « وافیه الاصول » است که بر او شرح نوشته اند، مانند سید صدرالدین همدانی و سید محسن کاظمینی که شرح او چهل هزار بیت تقریبا می شود و سید بحرالعلوم نیز قدری از اوایل آن کتاب را شرح نوشته و در وقتی از اوقات ملاعبدالله به دیدن میرداماد رفته و میان ایشان مباحثه و گفتگویی اتفاق افتاده، اینک یک داستان از همین کتاب را با اندکی تغییر می آوریم : در ایامی که ملاعبدالله بن حاج محمدالبشروی در اصفهان بود، روزی شاه عباس به جهت دیدن وی به مدرسه آمد، دید مدرسه خلوت است و طلبه ندارد، سلطان پرسید : چرا این مدرسه طلاب و محصل ندارد؟ ملاعبدالله در جواب گفت : جوابش را بعدا به شما می گویم. روزی که مرحوم آخوند (ملاعبدالله) به بازدید شاه رفت، شاه عباس اصرار کرد که از من حاجتی بخواهید، آخوند گفت حال که در این باب اصرار می فرمائید حاجت من این است که من سوار (بر اسب) شوم و شما جلو اسب تا سر میدان اصفهان پیاده راه بروید. سلطان از آن انقیادی که از علما داشت قبول کرد. آخوند سوار شده و سلطان پیاده، جلو اسبش راه رفت که اکثر اهالی اصفهان دیدند. پس در همانجا آخوند پیاده شد و سلطان را وداع کرد. یک روز، باز سلطان به مدرسه آمد، دید طلاب زیادی دارد. سوال فرمود، چه شد که مدرسه سالها خالی بود و حال مملو است از طلاب؟ آخوند گفت: « جهتش همان اجابت شما بود، خواهش مرا که مردم دیدند که علم این قدر قرب و منزلت دارد که مثل شاه عباس در رکاب عالم راه می رود.» از مجموع کتبی که در مورد ملا عبدالله سخن به میان آورده اند، چنین برمی آید که وی سرانجام در شانزده ربیع الاول 1071 هجری قمری در حالی که جهت زیارت عتبات عالیات، عزم عراق داشت به ملکوت اعلی پیوست و در نزدیک پل شاه در کرمانشاه دفن گردید و توسط شیخ علی خان کرمانشاهی (حاکم کرمانشاه) بارگاهی بر قبرش ساخته شد تا بدان شناخته شود و به همین خاطر برادرش ملا احمد برای شیخ علی خان تشکر و قدردانی نوشت. بامرور زمان آرامگاه آن عالم فرزانه رو به خرابی نهاد، تا اینکه در سال 1371 ه.ش به همت گروهی از اهالی محترم کرمانشاه قبر ایشان مشخص و آرامگاه با شکوهی روی آن ترتیب داده و ساخته شد.